Amerikan sinemasının sınırlarını yeniden belirleyen yönetmen ve senarist David Lynch, arkasında pek çok unutulmaz film bırakarak aramızdan ayrıldı.

“Blue Velvet”, “Mulholland Drive”, “Eraserhead”, “Wild at Heart”, “The Elephant Man” ve Showtime dizisi “Twin Peaks”i de yaratan, dört kez Oscar’a aday gösterilen sinemacı David Lynch hayata veda etti. Ünlü yönetmen henüz 78 yaşındaydı.

Lynch’e bir süre önce amfizem teşhisi konmuştu. Kaynaklar Los Angeles Yangını nedeniyle evinden taşınmak zorunda kaldığını ve daha sonra daha da kötüye gittiğini söyledi. Lynch, geçen yıl Sight & Sound dergisine verdiği bir röportajda , Covid korkuları ve amfizem teşhisi nedeniyle artık evden çıkamayacağını, yani tekrar yönetmenlik yaparsa bunun uzaktan olacağını açıklamıştı. Röportajın ardından sosyal medyada fiziksel zorluklarına rağmen “asla emekli olmayacağını” belirten bir paylaşım da yapmıştı.

Ailesinin paylaşımında, “Ailesi olarak, insan ve sanatçı David Lynch’in vefatını derin bir üzüntüyle duyuruyoruz.” ifadeleri yer alıyor. “Bu dönemde biraz mahremiyete ihtiyacımız var. Artık aramızda olmadığı için dünyada büyük bir boşluk var. Ancak, onun da dediği gibi, ‘Gözünüzü çöreğe dikin, deliğe değil.’ Bugün altın rengi güneş ve her yerde mavi gökyüzü görünen güzel bir gün.“

Eksantrik, vizyon sahibi bir yönetmen olan Lynch, 1980’lerde “The Elephant Man” filmini yazıp yönetti ve “Mulholland Drive” ile “Blue Velvet” filmlerindeki yönetmenliğiyle Oscar adaylıkları kazandı. 2000 yılında, yaşam boyu başarı Onursal Oscar’ı aldı. Ayrıca 1990 yılında “Wild at Heart” filmiyle Cannes’da Altın Palmiye Ödülü’nü aldı ve üç kez daha ödüle aday gösterildi. 2001 yılında “Mulholland Drive” filmiyle festivalde En İyi Yönetmen ödülünü kazandı .

Lynch, ekranda stilistik engelleri yıkarken, sahne arkasında tam anlamıyla bir ikondu ve işleri kendi istediği gibi yönetti.

20 Ocak 1946’da Missoula, Montana’da doğan Lynch, kariyerine 1960’ların sonlarında kısa filmler çekerek başladı. İlk uzun metrajlı filmi, yazıp yönettiği ve gece yarısı filmlerinin kült klasiği haline gelen etkili ve her zaman sıra dışı bulunan “Eraserhead” (1977) oldu. Bunu, John Hurt’ün canlandırdığı Viktorya İngiltere’sindeki arkadaş canlısı ve zeki ama vücut deformasyonu olan baş karakter ile Anthony Hopkins’in onu tedavi etmeye çalışan doktoru canlandırdığı “The Elephant Man” izledi.

Lynch’in kariyeri 1980’lerde hız kazandı. “Elephant Man”in başarısını takiben, Frank Herbert’ın klasik bilim kurgu romanı “Dune”un 1984 yapımı uyarlamasına imza attı, ancak bu film gişede beklenen başarıyı yakalayamadı. Ardından, Kyle MacLachlan, Isabella Rossellini, Dennis Hopper ve Laura Dern’in oynadığı 1986 yapımı noir psikolojik gerilim “Blue Velvet”i yönetti.

Belki de Lynch’in en büyük başyapıtı 1989’da ortaya çıktı. “Twin Peaks”i yarattı, yönetti ve ortak yazımını üstlendi; bu, garip bir dedektif dizisi/pembe dizi/bilim kurgu gizem-macera ve ara sıra tamamen Alacakaranlık Kuşağı tarzı korku karışımı bir yapımdı. Dizi iki sezon sürdü. 2017’deki spin-off, “Twin Peaks: The Return”, orijinal kadronun ve karakterlerin çoğunu bir araya getirdi ve Lynch’in yönetiminde, orijinal seriden daha garip bir hale geldi: The Return’ın final sahnesi, TV tarihinin en ürkütücü anlarından biri olarak öne çıkmaya devam ediyor.

Lynch’in bir sonraki projesi 1990 yapımı “Wild at Heart” filmiydi. Nicolas Cage ve Laura Dern’in başrollerini paylaştığı film, Cannes Film Festivali’ni fırtınaya boğdu ve Jean-Luc Godard, Clint Eastwood, Ken Loach ve Zhang Yimou gibi isimlerin filmlerini geride bırakarak Altın Palmiye’yi kazandı.

“Mulholland Çıkmazı”, ABC ve Touchstone Television için çektiği bir dizi bölümü olarak ortaya çıktı. Bölümü izleyen kanal yöneticileri kabul etmedi. Bu, Lynch’i durdurmadı: Filmini uzun metrajlı bir film olarak yayınladı ve Naomi Watts’ı küresel bir başrol oyuncusu olarak tanıttı.

Lynch, aynı zamanda sıklıkla ses tasarımcısı olarak görev yaptı ve filmleri için müzik yazdı. Yazarlık ve/veya yönetmenlik yaptığı işler arasında “Lost Highway” (1997), “The Straight Story” (1999) ve “Inland Empire” (2006) filmleri de yer alıyor.

2018 yılında Kristine McKenna ile birlikte yazdığı anı kitabı Room to Dream yayımlandı.

Son yıllarda, Lynch, YouTube ve diğer sosyal medya sitelerinde paylaşmaya başladığı videolar sayesinde, genç sinemaseverler arasında popülerlik kazandı. Videolar, “hava durumu raporları” şeklinde tasarlanmıştı ve Lynch, sakin California bölgesindeki tarihi ve mevcut sıcaklığı paylaşırdı. Seri, pandemi sırasında başlamıştı ve Lynch bazen projeleri hakkında güncellemeler paylaşır ve yeni işlerin yakın zamanda geleceğini ima ederdi.

Sinemacı, müzisyen, yazar ve içerik üreticisi kimliklerinin yanı sıra Lynch, deneysel ve etkileyici resimleriyle sanat dünyasında iz bırakmış bir ressamdı. Art brut, neo-ekspresyonizm ve neo-sürrealizm gibi akımlarda eserler üretti. Şüphesiz ki David Lynch’in ölümü sanat dünyasında yeri dolmayacak bir gedik bırakacaktır.